Жоба туралы
Өзектілігі
Қазіргі уақытта ет тұқымдарының ірі қара малында 20-дан астам тұқым қуалайтын аномалиялар кездеседі, алайда Қазақстан Республикасында генетикалық ақауларды анықтау тәсілдері әзірленбеген, мал басына генетикалық мониторинг жүргізілмейді. Генетикалық материалдармен алмасудың жоғары деңгейі және сиырлар мен қашарларды жасанды ұрықтандыруды кеңінен қолдану Arthrogriposis multiplex, Osteopetrosis, Developmental duplication, Double muscling, Hypotrichosis, Inherited congenital myoclonus, Cardiomyopathy сияқты генетикалық ақаулардың пайда болу қаупін арттырады with wool hair, ірі қара малдағы congenital muscular dystonia 1 түрі. Сондықтан генетикалық ақаулар үшін мутация тасымалдаушыларын анықтау әдістерін әзірлеу: Arthrogriposis multiplex, Developmental duplication және Hypotrichosis Ветеринария ғылымының өзекті мәселесі болып табылады. Жобаның ғылыми жаңалығы өнімділіктің ет бағытындағы ірі қара малында, оның ішінде қазақтың ақбас тұқымды сиырлары мен бұқаларында am, DD, hy генетикалық ауытқулардың пайда болуын анықтау болып табылады. Диагностиканың молекулалық-генетикалық әдістері оңтайландырылады және AM, DD, HY пайда болуының генетикалық табиғатын зерттеу негізінде диагностиканың балама әдістері де әзірленеді. Зерттелетін локустар бойынша мониторинг жүргізу ангус, герефорд, қазақтың ақбас ірі қара тұқымында am, DD, hy генетикалық ақауларының таралу деңгейін анықтауға мүмкіндік береді. Бұл жобаның экономикалық әсері малдың тұқым қуалайтын аурулармен сырқаттануын азайту болып табылады.
Мақсаты
Ангус, герефорд, "DINARA-RANCH" ЖШС қазақ ақбас агрофирмасы тұқымдарының асыл тұқымды мал басына генетикалық мониторинг жүргізу, mocs1, NHLRC2, KRT71 гендер аллельдерінің жабайы және мутантты түрлерін анықтаудың молекулярлық-генетикалық әдістерін енгізу.
Күтілетін және / немесе қол жеткізілген нәтижелер:
Қазақстан Республикасында алғаш рет өнімділіктің ет бағытындағы асыл тұқымды жануарларға, шетелдік селекцияның ангус, герефорд тұқымдарына генетикалық мониторинг жүргізілетін болады, зерттелетін популяцияда AM (Arthrogriposis multiplex), DD (Developmental duplication), HY (Hypotrichosis) зиянды мутацияларының пайда болу жиілігі бойынша нәтижелер алынатын болады.
Алынған нәтижелер негізінде ҚР АШМ-не осындай жасырын генетикалық ақауларды тасымалдауға асыл тұқымды малдардың генетикалық мониторингі жөніндегі республикалық орталық құру жөнінде ұсыныс енгізілетін болады.
Әлеуетті пайдаланушыларға арналған ақпарат
Әлемде ірі қара малда, әсіресе асыл тұқымды, жоғары өнімді жануарларда тұқым қуалайтын аурулардың көбеюі байқалады, сондықтан осы жоба аясында асыл тұқымды малдарға мониторинг жүргізу зерттелетін, AM DD, HY мутацияларының кездесу жиілігі туралы мәліметтер алуға мүмкіндік береді. Қазіргі уақытта ҚазҰАЗУ ғалымдары гольштейн, BLAD, CVM, BC, DUMPS, FXID тұқымды сиырлардағы ұрықтандырғыш қабілетінің гаплотиптерін диагностикалаудың молекулярлық-генетикалық әдістерін және осы жоба аясында диагностика әдістерін қолдану фермерлік шаруашылықтарға зиянды мутацияны жою бойынша практикалық көмек көрсетуге мүмкіндік береді.
