Жоба туралы
Өзектілігі
Қазіргі уақытта ет тұқымдарының ірі қара малында 20-дан астам тұқым қуалайтын аномалиялар кездеседі, алайда Қазақстан Республикасында генетикалық ақауларды анықтау тәсілдері әзірленбеген, мал басына генетикалық мониторинг жүргізілмейді. Генетикалық материалдармен алмасудың жоғары деңгейі және сиырлар мен қашарларды жасанды ұрықтандыруды кеңінен қолдану Arthrogriposis multiplex, Osteopetrosis, Developmental duplication, Double muscling, Hypotrichosis, Inherited congenital myoclonus, Cardiomyopathy сияқты генетикалық ақаулардың пайда болу қаупін арттырады with wool hair, ірі қара малдағы congenital muscular dystonia 1 түрі. Сондықтан генетикалық ақаулар үшін мутация тасымалдаушыларын анықтау әдістерін әзірлеу: Arthrogriposis multiplex, Developmental duplication және Hypotrichosis Ветеринария ғылымының өзекті мәселесі болып табылады. Жобаның ғылыми жаңалығы өнімділіктің ет бағытындағы ірі қара малында, оның ішінде қазақтың ақбас тұқымды сиырлары мен бұқаларында am, DD, hy генетикалық ауытқулардың пайда болуын анықтау болып табылады. Диагностиканың молекулалық-генетикалық әдістері оңтайландырылады және AM, DD, HY пайда болуының генетикалық табиғатын зерттеу негізінде диагностиканың балама әдістері де әзірленеді. Зерттелетін локустар бойынша мониторинг жүргізу ангус, герефорд, қазақтың ақбас ірі қара тұқымында am, DD, hy генетикалық ақауларының таралу деңгейін анықтауға мүмкіндік береді. Бұл жобаның экономикалық әсері малдың тұқым қуалайтын аурулармен сырқаттануын азайту болып табылады.
Мақсаты
Ангус, герефорд, "DINARA-RANCH" ЖШС қазақ ақбас агрофирмасы тұқымдарының асыл тұқымды мал басына генетикалық мониторинг жүргізу, mocs1, NHLRC2, KRT71 гендер аллельдерінің жабайы және мутантты түрлерін анықтаудың молекулярлық-генетикалық әдістерін енгізу.
Қол жеткізілген нәтижелер
Зерттеу жұмыстарының нәтижесінде ангус тұқымдасында арахномелиоз синдромы, дамудың қосарлануы, артрогрипоз мультиплексі генетикалық ақаулардың жиілігі сәйкесінше 4,1%, 1,66% және 5,0% құрайтынын анықтадық. Герефорд тұқымында тек екі генетикалық ақаулардың гетерозиготалы тасымалдаушылары анықталды, арахномелия синдромы және артрогрипоз мультиплексі, олардың таралуы 2,5% және 1,66% құрады.
Жобаның ғылыми жаңалығы – етті бағыттағы ірі қара малда, оның ішінде қазақтың ақбас тұқымының сиырлары мен бұқаларында генетикалық ауытқулардың: АМ, ДД, HY пайда болуын анықтау.
Әлеуетті пайдаланушыларға арналған ақпарат
Зерттеу нәтижелері талдай келе, анықталған генетикалық ақауларды ірі қара мал ауруларының тізіліміне енгізу және нормативтік акт қабылдау қажет деген қорытынды жасауға мүмкіндік береді, осыған сәйкес асыл тұқымды малдың 10-20%-ын генетикалық скринингтен фермерлер есебінен өткізу қажет
